Dolunay, asırlardır insanların ilgisini çeken, tabiat olayları ve ruh hali değişiklikleriyle ilişkilendirilen bir gök olayıdır. Mitolojilerden bilimsel araştırmalara kadar birçok kaynakta, dolunayın uyku sistemi üzerindeki tesirleri tartışılmıştır. Birtakım beşerler dolunay gecelerinde daha huzursuz ve sık uyanırken, kimileri derin uykuya dalamadıklarını ve sabah yorgun uyandıklarını lisana getirir.
Peki, dolunay nitekim uykusuzluk yapıyor mu, yoksa bu yalnızca ruhsal bir algı mı? Bilimsel araştırmalar, ay döngüsünün uykuya tesirini ve mümkün nedenlerini ortaya koyuyor. İşte dolunay ve uykusuzluk ortasındaki gizemli bağlantı!
Dolunayın Uyku Kalitesi Üzerindeki Tesirleri: Bilim Ne Diyor?
Dolunayın uyku mühletini ve kalitesini etkileyebileceği kanısı, birçok bilimsel araştırmaya husus olmuştur. Yapılan çalışmaların kimi kıymetli bulguları şunlardır:
2013 yılında yapılan bir bilimsel araştırma (Current Biology mecmuasında yayımlandı):
Dolunay gecelerinde iştirakçiler ortalama 20 dakika daha az uyudu.
Melatonin düzeyleri düştü (Melatonin, uykuya dalmayı sağlayan bir hormondur).
Katılımcılar derin uykuya daha geç geçti ve uyandıklarında daha yorgun hissettiler.
2021 yılında yapılan öteki bir araştırma:
Ayın evreleri incelendiğinde, dolunay gecelerinde insanların daha fazla hareket ettiği ve uykularının bölündüğü tespit edildi.
Özellikle kent ışıklarından uzak yaşayan beşerler bu etkiyi daha fazla hissetti.
Sonuç:
Dolunayın uykusuzluk yapması yalnızca bir efsane değil, bilimsel olarak desteklenen bir olgu olabilir. Lakin, herkes üzerinde tıpkı etkiyi yaratmadığı unutulmamalıdır.
Dolunay Uykusunu Nasıl Etkileyebilir? Muhtemel Nedenler
1. Artan Işık Seviyesi
Dolunay geceleri, bilhassa kent ışıklarından uzak bölgelerde, gece gökyüzü olağandan çok daha aydınlık olur.
Biyolojik saatimiz (sirkadiyen ritm) loş ışıkta uyumaya programlıdır, fazla ışık uykuyu baskılayabilir.
2. Melatonin Üretiminin Azalması
Melatonin, karanlıkta salgılanan ve uykuya dalmayı sağlayan bir hormondur.
Dolunayın parlak ışığı, melatonin salgısını azaltabilir ve uykuya dalma mühletini uzatabilir.
3. Evrimsel Tesirler ve Genetik Bağlantılar
Atalarımızın dolunay vakitlerinde daha tetikte olmaları gerekiyordu (çünkü avcılar ve tehlikeler daha görünür hale gelirdi).
Bu nedenle, genetik olarak dolunayda daha uyanık kalmaya yatkın olabiliriz.
4. Ruhsal ve Algısal Etkiler
Dolunayın ruhsal dengeyi etkilediği fikri, plasebo tesiriyle uykuyu sahiden etkileyebilir.
Kendi kendimize “Bu gece uyuyamayacağım” dersek, sahiden uyku sorunları yaşayabiliriz!
Dolunay Gecesi Daha Düzgün Uyumanın 5 Tesirli Yolu
1. Odayı Mümkün Olduğunca Karanlık Tutun
Koyu renkli perdeler yahut göz bandı kullanarak ay ışığının tesirini azaltabilirsiniz.
2. Gece Işıkları ve Ekran Kullanımını Azaltın
Telefon, televizyon ve bilgisayar ekranlarının yaydığı mavi ışık melatonin üretimini baskılar.
3. Yatmadan Evvel Rahatlatıcı Rutinler Uygulayın
Bitki çayları içmek (papatya, melisa), meditasyon yapmak, sıcak bir duş almak bedeni gevşetir.
4. Yatmadan 1-2 Saat Evvel Ağır Yemeklerden Kaçının
Geç saatlerde fazla yemek yemek, beden sıcaklığını artırır ve uyku kalitesini bozabilir.
5. Uyku Saatlerinizi Sistemli Hale Getirin
Her gün birebir saatte yatıp kalkmak, sirkadiyen ritminizi dengeleyerek daha rahat uyumanıza yardımcı olur.
