Aşırı düşünme, zihnimizin daima geçmişi tahlil ettiği, geleceği kurguladığı ve en makûs senaryoları tekrar tekrar gözden geçirdiği bir zihinsel döngüdür. Bu durum, bir mühlet sonra anksiyeteye, uykusuzluğa ve verimliliğin düşmesine yol açar. Lakin, çok düşünmeyi denetim altına almak mümkündür.
Aşırı Düşünmenin Belirtileri ve Etkileri
Aşırı düşünme, ekseriyetle farkında olmadan gelişir ve vakitle bir alışkanlığa dönüşebilir. Kimi vakit kıymetli bir karar verme sürecinde, kimi vakit ise kolay bir olay karşısında bile çok düşünmeye başlayabiliriz.
Belirtiler:
Karar verirken daima tereddüt yaşamak.
Geçmişte yapılan yanılgıları tekrar tekrar düşünmek.
Gelecekte muhtemel olumsuz senaryoları başta kurgulamak.
Uykuya dalmakta zorlanmak.
Başarıları küçümseyip, yanılgılara odaklanmak.
Etkileri:
Anksiyete ve gerilimin artması
Fiziksel yorgunluk
Konsantrasyon kaybı
Özgüvenin azalması
Karar vermede zorlanma
Aşırı Düşünmenin Nedenleri
Mükemmeliyetçilik:
Her şeyin kusursuz olmasını istemek, daima ayrıntılara takılmaya neden olur.
Gelecek Tasası:
Bilinmeyen gelecekle ilgili olasılıkları düşünmek, zihinsel yorgunluğu artırır.
Geçmişteki Travmalar:
Yaşanmış makûs tecrübeler, gelecekte emsal durumlar için çok tetikte olmaya yol açar.
Özgüven Eksikliği:
Kendi kararlarınıza güvenmemeniz, daima kendinizi sorgulamanıza neden olabilir.
Aşırı Düşünmeyi Durdurmanın Tesirli Yolları
1. Farkındalık (Mindfulness) Geliştirin
Anı yaşamak, çok düşünmeyi azaltmanın en tesirli yollarından biridir. Zihniniz geçmiş ya da geleceğe kaydığında, dikkatinizi o ana geri getirin.
Nasıl Yapılır?
Günlük 5-10 dakikalık nefes antrenmanları yapın.
Çevrenizi gözlemleyin ve duyularınıza odaklanın.
2. Kontrol Edemediklerinizi Kabul Edin
Hayatta her şeyi denetim edemezsiniz. Elinizde olmayan mevzular için kendinizi suçlamak yerine, durumu kabullenmek çok düşünmeyi azaltır.
İpucu:
“Bunu değiştirebilir miyim?” sorusunu kendinize sorun. Cevap “hayır” ise, mevzuyu bırakmayı deneyin.
3. Zihinsel Bir “Dur” Butonu Oluşturun
Zihninizin çok çalıştığını hissettiğinizde, kendinize “Dur!” demeyi alışkanlık haline getirin. Bu, niyet döngüsünü kırmanıza yardımcı olabilir.
Öneri:
El bileğinize lastik takın ve çok düşünmeye başladığınızda yavaşça çekip bırakın.
4. Zihninizi Meşgul Edin
Boş vakitlerde zihninizin dolaşmasına müsaade vermek yerine, bir hobi edinin ya da spor yaparak niyetleri dağıtın.
Etkinlik Teklifleri:
Yürüyüş
Yoga
Resim yapmak yahut kitap okumak
5. Yazıya Dökün
Düşüncelerinizi kağıda dökmek, onların zihninizde dağınık kalmasını mahzurlar. Yazdıkça, aslında birden fazla fikrin mantıksız olduğunu fark edebilirsiniz.
Nasıl Yapılır?
Geceleri uyumadan evvel, gün boyunca aklınıza takılan şeyleri yazın.
6. Pozitif Bir Fikir Alışkanlığı Edinin
Negatif niyetlerin yerine olumlu senaryolar geliştirmeyi deneyin. Her makus fikir geldiğinde, onun tam aksisini zihninizde canlandırın.
Örnek:
“Başarısız olacağım.” → “Bu bir tecrübe ve elimden gelenin en uygununu yapacağım.”
7. Kendinize Yeterli Davranın
Herkes yanılgı yapar ve kusursuz olmak zorunda değildir. Kendinizi daima eleştirmek yerine, yanlışlarınızı kabul edip onlardan ders çıkarın.
Aşırı Düşünmeyi Önlemede Altın Kurallar:
Küçük maksatlar belirleyin ve büyük resme odaklanın.
Kendinize molalar verin.
Her gün minnettarlık pratiği yapın.
