Aile içindeki doğum sırasının, kişilik ve davranışlar üzerinde tesirli olduğu uzun yıllardır psikoloji alanında araştırılmaktadır. Büyük çocukların önder ruhlu, küçüklerin maceracı, ortanca çocukların ise uzlaşmacı olma eğilimleri sahiden bir tesadüf mü? Yoksa aile içindeki dinamikler, çocukların ferdî özelliklerini şekillendiriyor mu? Bu yazıda, doğum sırasının karakter üzerindeki tesirlerini ayrıntılı bir biçimde ele alacak, bilimsel bulgular ışığında bu durumun şahsî gelişim üzerindeki rolünü açıklayacağız.
Doğum Sırasının Karakter Üzerindeki Etkileri
1. Büyük Çocukların Karakteristik Özellikleri
Liderlik Yeteneği:
Büyük çocuklar, çoklukla ailenin birinci tecrübesi oldukları için daha fazla sorumluluk alır. Bu, onların liderlik vasıflarını geliştirebilir.
Koruyucu ve Sorumluluk Sahibi:
Küçük kardeşlere karşı doğal bir muhafaza duygusu hissedebilirler. Bu da onları daha disiplinli ve organize yapar.
Başarı Odaklılık:
Anne ve babanın beklentilerini karşılamaya çalıştıkları için ekseriyetle muvaffakiyet odaklı olurlar.
Otoriteye Yakınlık:
Genelde kurallara daha bağlıdırlar ve otorite figürleriyle düzgün bağlantılar kurma eğilimindedirler.
2. Ortanca Çocukların Karakteristik Özellikleri
Uzlaşmacı ve Arabulucu:
Ortanca çocuklar, ekseriyetle büyük ve küçük kardeşler ortasında bir köprü kurar. Bu da onları diplomatik ve uyumlu bireyler yapar.
Bağımsızlık Eğilimi:
Ailede fazla dikkat çekemediklerini düşündüklerinden, kendi yollarını bulma eğilimindedirler.
Adalet Duygusu:
Ortanca çocuklar, haksızlık karşısında daha hassas olabilirler ve adalet arayışına kıymet verirler.
Kendi Alanını Yaratma:
Kendilerini söz etmek için farklı alanlarda öne çıkmaya çalışabilirler, örneğin sanatsal ya da toplumsal faaliyetlerde.
3. Küçük Çocukların Karakteristik Özellikleri
Maceracı ve Yenilikçi:
Küçük çocuklar genelde daha rahat bir formda büyüdüklerinden, daha özgür ruhlu ve yaratıcı olabilirler.
Dikkat Çekme Eğilimi:
Ailede son sırada oldukları için ekseriyetle ilgi odağı olma isteği duyarlar.
Şefkat ve Takviye Arayışı:
Büyük kardeşlerin esirgeyici hallerinden ötürü, kendilerini inançta hissetme eğilimindedirler.
Esnek ve Toplumsal:
Aile içindeki esnek tavır sayesinde daha toplumsal ve esnek bireyler olabilirler.
Psikolojik Araştırmalar ve Bilimsel Yaklaşım
Alfred Adler’in Görüşü:
Psikolog Alfred Adler, doğum sırasının kişilik gelişiminde kıymetli bir yer tuttuğunu belirtmiştir. Ona nazaran, ailedeki büyük çocuklar muvaffakiyet odaklı, ortanca çocuklar uyumlu ve küçük çocuklar ise özgür ruhludur.
Modern Araştırmalar:
Bazı araştırmalar, doğum sırasının karakter üzerinde tesirli olduğunu desteklerken, kimileri bunun ailenin sosyoekonomik durumu, ebeveyn tavrı ve çevresel faktörlerle daha fazla alakalı olduğunu öne sürer.
Doğum Sırasının Tesirlerini Azaltma yahut Güçlendirme Faktörleri
Ebeveyn Tavrı:
Çocukların karakter gelişiminde en değerli faktörlerden biri ebeveynlerin tavrıdır. Aile bireylerine eşit ilgi ve sevgi göstermek, doğum sırasının olumsuz tesirlerini azaltabilir.
Aile Dinamikleri:
Ailedeki bireyler ortasındaki alaka ve bağlantı, doğum sırasının tesirini güçlendirebilir yahut azaltabilir.
Bireysel Gayretler:
Çocukların kendi şahsî gelişimlerini destekleyecek aktivitelere yönlendirilmesi, doğum sırasından bağımsız olarak güçlü bir karakter inşa etmelerine yardımcı olabilir.
