Son yıllarda doğallık arayışıyla birlikte çiğ süt tüketimi de tekrar tanınan hale geldi. Lakin bu doğal besin kaynağı, hakikat kullanılmadığında önemli sıhhat meselelerine yol açabiliyor. “Çiğ süt nedir, yararları nelerdir, ziyanlı mı, nasıl tüketilmeli?” üzere sorular, bilhassa sağlıklı beslenme ile ilgilenen pek çok kişinin aklını kurcalıyor. Bu yazıda çiğ sütün tarifinden mümkün risklerine kadar tüm taraflarıyla ayrıntılı bir bakış sunuyoruz.
ÇİĞ SÜT NEDİR?
Çiğ süt, inek, keçi, koyun ya da manda üzere hayvanlardan sağım yapıldıktan sonra hiçbir ısıl süreç (pastörizasyon yahut UHT) uygulanmadan elde edilen süttür. Büsbütün doğal, besin kıymeti açısından varlıklı olduğu düşünülse de taşıdığı mikroorganizmalar nedeniyle dikkatli tüketilmesi gerekir.
ÇİĞ SÜTÜN FAYDALARI
- Yüksek Besin Bedeli:
- Protein, kalsiyum, B12 vitamini ve fosfor bakımından epey zengindir.
- Doğal haliyle içerdiği enzimler, birtakım destekleyici sindirim fonksiyonlarına katkı sağlayabilir.
- Probiyotik Potansiyel:
- Çiğ sütte bulunan doğal bakteriler, uygun şartlarda fermente edilirse probiyotik olarak fonksiyon görebilir.
- Doğallık ve İşlenmemiş Olması:
- Katkı hususu, kollayıcı, kıvam artırıcı üzere ek bileşenler içermez.
- Bazı bireyler, sütü en doğal haliyle tüketmeyi tercih eder.
ÇİĞ SÜT ZİYANLI MIDIR? RİSKLERİ NELERDİR?
- Mikrobiyolojik Riskler:
- Çiğ süt, uygun biçimde saklanmaz yahut ısıl süreçten geçirilmezse salmonella, E. coli, listeria ve tüberküloz üzere önemli enfeksiyonlara neden olabilir.
- Özellikle çocuklar, yaşlılar, gebeler ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler için yüksek risklidir.
Zehirlenme Riski:
- Yanlış sağım, kirli kaplar yahut bozulmuş süt kaynaklı besin zehirlenmeleri sıkça rapor edilmektedir.
- Bu nedenle çiğ süt direkt içilmemeli, kesinlikle kaynatılarak tüketilmelidir.
- Pastörize Süte Nazaran Dayanıksızdır:
- Raf ömrü çok kısadır ve kolay bozulur.
- Taşınması ve saklanması dikkat ister.
ÇİĞ SÜT TÜKETİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
- Güvenilir Kaynaktan Alınmalı: Sütün sağıldığı hayvanın sağlıklı olması ve hijyen şartlarının sağlanması gerekir.
- Kaynatılmadan İçmeyin: En az 10 dakika kaynatılarak tüketilmelidir.
- Hızlı Tüketim Koşul: Kaynatıldıktan sonra 2-3 gün içinde tüketilmeli, buzdolabında saklanmalıdır.
- Çocuklara Dikkat: 5 yaş altındaki çocuklara pastörize edilmemiş süt verilmemelidir.
ÇİĞ SÜT MÜ, PASTÖRİZE SÜT MÜ?
| Özellik | Çiğ Süt | Pastörize Süt |
|---|---|---|
| Doğallık | Daha doğal | Isıl süreçten geçmiş |
| Mikrop Riski | Yüksek | Düşük |
| Raf Ömrü | Kısa | Uzun |
| Tüketim Güvenliği | Kaynatılmalı | Doğrudan içilebilir |
| Besin Değeri | Enzimler korunmuş olabilir | Bazı besinler azalabilir |
