Çocukluğumuzun izlerini taşıyan anılar, çoklukla büyüdükçe şekillenen kimliğimizin temel taşlarını oluşturur. Lakin bu anıların birden fazla, bir çeşit sisin gerisinde kaybolur. Çocukluk yıllarımızı hatırlamamak, hem üniversal hem de değişik bir fenomen olarak kabul ediliyor. Buna “çocukluk amnezisi” denir.
Çocukluk amnezisi, bilhassa dört yaşın altındaki olayların hatırlanmasının zorlaşması olarak tanımlanır. Birçok araştırmaya nazaran, 7 yaşına kadar çocuklar, yaşadıkları tecrübelerin yalnızca %60’ını hatırlayabilirken, 8-9 yaş ortasında bu oran %40’a düşer. Anıların kaybolmasının gerisinde, aslında çok daha derin bir sistem yatmaktadır.
Dil ve hafıza ortasındaki bağlantı
Çocuklar, küçük yaşlarda lisan gelişimi konusunda sonludur. Anı oluşturmak için kelamlı söz yeteneği kritik bir rol oynar; zira bir anıyı hatırladığımızda, onu lisan aracılığıyla anlatabiliriz.
Bebekler, birçok vakit 2 yaşından evvel konuşmaya başlamazlar, bu da onların beyinlerinin dengeli bir hafıza oluşturmasını maniler. Hasebiyle, beyin gelişimi, çocukların erken yıllardaki anılarını saklamalarını zorlaştıran en kıymetli etkenlerden biridir.
Beynin ağır çalışması ve hafıza
Beynimiz büyüdükçe, daha fazla bilgi işlemekle meşgul olur. Yapılan araştırmalara nazaran, beynin ağır bir halde yeni hücreler üretiyor olması, uzun vadeli hafızanın oluşumunu mahzurlar.
3-4 yaşlarına kadar, beyinde epizodik hafıza denilen sistemin tam manasıyla gelişmemesi nedeniyle, yaşadığımız günlük olayları fizikî olarak bile hatırlamamız zorlaşır. Bu yüzden, hangi parka gittiğimiz üzere soyut anılar aklımızda kalabilirken, daha bariz ayrıntılar ekseriyetle silinir.
Ebeveynlerin rolü
Ebeveynler, çocuklarının hatırlama biçimini önemli formda etkileyebilir. Birçok araştırma, çocukların, anne ya da babalarıyla yaşadıkları olayları farklı biçimlerde hatırladığını ortaya koymuştur.
Çocuklar, ebeveynlerinin onlara anlattığı öykülere nazaran olayları farklı yorumlayabilir ve unutmadıkları anılar, onlara verilen manayla daha da güçlenebilir. Bu da demek oluyor ki, ebeveynlerin anlatı usulü, çocuğun zihninde kalıcı izler bırakabilir.
Duyguların gücü – Kalıcı anıların temeli
Son olarak, duygusal tesirler, çocukluk anılarının kalıcılığında değerli bir rol oynar. Hem olumsuz hem de olumlu hislerle yüklü anılar, beynimizde daha derin izler bırakır. Çocuklar, bilhassa güçlü duygusal reaksiyonlar yaşadıkları anıları daha yeterli hatırlarlar. Bu yüzden, çocuk psikologları, küçük yaşlarda bile his yüklü anıların kıymetli olduğunu vurgularlar.
